Los qu'an per mestièr de legir la literatura occitana e de ne rendre compte al legeire de revistas o de jornals an saludat la parucion de Miraus escurs de Florian Vernet. Sembla que totes esperavan dempuèi temps una seguida consequenta a las Nòvas d'endacòm mai.

Lo temps

Tèma essencial dins Qualques nòvas..., lo temps i a pas res de linear ni mai d'objectiu. Coma un ludion, l'eròi de « Menèrba » trantalha entre passat e present, per l'acorchit de la pèrdia de consciéncia, puèi sens cap de mediacion. N'arriba a demorar al sègle XIII : lo passat es vengut present, lo present de la debuta un sòmi d'avenidor : « Te siás perdut dins lo laberint dels rebats infinits del temps... »

Çò-meteis pels mòrts de « Miquèla » que lo narrator vei viure abans de trobar dins lo vilatge arroïnat los taücs dubèrts que lo fan dobtar de sa pròpria existéncia. Ont es la vertat ?

Lo Fraire Artús dins « Parabòla del temps circular » descobrís lo libre misteriós vengut del futur o d'un autre passat que conta son istòria e/o la fa venir coma lo sant chinés vei a l'infinit se multiplicar unes dins los autres : monds, vidas, agaches...

Aital la mitologia « anciana » torna jos un vestit novèl : Cupidon sortís son pistolet, Nemesis pòt complir son prètzfach mercés a la metempsicòsi, Esculapi farà del mètge que son esquina dins lo miralh serà la de la Mòrt, a la fin d'una istòria ont se legís un libre que conta « l'istòria d'un òme que legissiá un libre e que rescontrèt al mitan d'aquel conte una pagina blanca... » ; « Las Eriniás », las moscas, envasisson lo còrs ; « Icara » escapa totjorn a la Tèrra e « Edip lo Segond » s'eissorba tornar...

« Lo Viatge » de retorn al país es un viatge dins lo temps, e los trens, « degun sap pas amb certesa a quana ora partisson, o arriban. »

« Se desmarguèt lo temps » - un títol que prendriá tota sa significacion al present de l'eternitat - dins los miralhs qu'avançan o retardan cap a la mòrt o a l'abans-nàisser i a lo retorn ineluctable al nonrés puèi, tornar, a l'èsser, l'eternal retorn.

Los miralhs

Venèm d'o dire, lo miralh es l'instrument de tria per aqueles viatges vertiginoses dins lo temps (a de mens que la consciéncia immobila i vegèsse lo temps virar a l'entorn d'ela...). Ven un aplech de descobèrta, que la realitat que porgís es pas la que sèm acostumats a véser, amb nòstre uèlh imperfach e infectat per totas las illusions, mas una realitat invèrsa de la qu'òm vòl nos far engolir.

Aquela quista, l'anonciava lo darrièr tèxt de Qualques nòvas d'endacòm mai (« Los faidits dels miralhs ») : « Vesiái nàisser, dins sa fonzor linda, tota una tièra d'èstre vius, mai vius benlèu que bolegavan dins la nèbla de la pretenduda realitat... ». Lo País dels Miralh - se pòt endevinar qual es - es estat avalit pels « cavalièrs del pus e de la nuèit », daissant « de l'autre band de las vitras, de la glaças, dels mendres rebats sus las aigas o dins un agach, un monde silenciós, badalhonat, condemnat a èstre pas qu'una reproduccion invèrsa d'aquela realitat », lo país d'Anestesia e d'Eterotopia. Mas « los presonièrs dels miralhs acabaràn per se rebelar... capitaràn a faire espetar las espessas susfàcias de veire, sortiràn tornamai a la realitat. »

Dins Miraus escurs sèm a ne sortir - o a i dintrar. Comença la falsa realitat de se desmargar, de se desformar, lo relèu dels engana-l'uèlh de s'aplanierir, los miralhs, coma lo de Magritte, de se rompre, aital « Au grand teatre d'Eutanasiá » dins un tèxt margat en palindròma.

Al cap d'una marcha « intra-uterina », d'una renaissença (cf « Garagai »), se passa de l'autra part. A de mens qu'òm causiga coma Edip lo Segond de s'eissorbar volontàriament per negar las illusions de l'agach, per dintrar dins « l'espaci d'una realitat diferenta, nòva, estrambordanta ». Alara òm comença de véser lo trauc invesible (« Der Tod und das Mädchen »), a véser coma los òrbs, professional de la taca de Mariotte, çò que los autres pòdon pas véser (« Argos »).

Alara òm se maina que lo cap (« Conclusions ») o los escalièrs (« Procusta »....) se redusisson, que las personalitats son estadas raubadas (« Persecucions »), que los òmes son manjats per los ipermercats (« Testimòni ») o la television (« son de Causas »....), que la Fabrega s'es enairada, que lo mond se pòdon pas mai encontrar (« Rendètz-vos »). Òm se maina de l'òbra contunha dels « abstractors », dels emplegats de « l'Agéncia nacionala de Trepanacion Publica » o « d'Escafament del Territòri », del « Pedaçaire de Racontes », de la normalizacion que fa desaparéissser lo poder de volar en cò dels enfants (« "I" » coma"Icar" »), los fétus que parlavan en òc (« Lo Sens de l'Istòria »), que practica l'Ablacion de la lenga « un pauc de bescaire dins una boca, un pauc tròp ponchuda e tròp longa » pel ben de la populacion, o qu'adoba los miralhs que sabon pas mentir (« Invencion »). Òm se maina que tot sèra fait per que lo mond sapièsson pas que lo païs es doble - Eterotopia e Anestesia -, que jos l'univèrs de falsièra, viu, malgrat los esfòrces per l'amagar e lo tuar, l'autre que contunha d'existir.

Los libres

Son d’autres miralhs « qu'òm passeja del long d'un camin »1, d’autres reveladors : piadas del passat, jalons de l’avenir, testimònis d'univèrses parallèls, mond al revèrs, utopias, ucronias. Dison qu’èra escrit que deviá arribar o qu'èra ja arribat aicí o endacòm mai. O enlòc...2

Existís çò que sabi per l'aver legit o escrit que « dire crea l'espaci a l’entorn de l'absent de l'indicatiu... »

Dins mai d'una novèla se cèrca LO libre dels libres, lo que o resumís tot, demest lo laberint de la bibliotèca babeliana, e aquí se tròba « lo passatge » (Cf. « Parabòla del temps circular », « L'abstractor », « Cronicas », « Mòrt de papièr »3)

Mas, coma lo miralh embugat que cal eissugar, cal netejar sens relambi los libres, « decriptar », tornar escriure per lo salvar lo tèxt qu'es totjorn temptat de venir « Palimpseste », l’empachar de se vuejar, de tornar « au non-èstre », escrich qu’es « amb una goma »… « escriure, escafar de longa, trabalh per Sisifa ».

Quinze ans après Qualques nòvas d'endacòm mai, la paur de l'escafament sembla s’èsser apoderada de Vernet. Vertat que de còps que i a òm creiriá que tot se conjura contra la volontat de daissar aquelas pesadas - e mai en o voler los quites estampaires ! Mas Vernet es tot possedit del pessimisme actiu pus fòrt que tota las illusions e daissa pas d'escriure, d'escriure encara...

Existissèm

Novèla aprèp novèla, edifica un univèrs d'una coeréncia exemplara dins sa complexitat simbolica. Miraus escurs ten las promessas de Qualques nòvas d'endacòm mai. Aital, las novèlas que disiá a la fin dei primièr libre aver pas pogut las escriure, son dins lo segond (« La frema la mai bèla dau mond », « Lo sens de l'Istòria »). Sisifa a pas renonciat, solid que vei qualque lusor esclairar lo bot del tunèl.

I a d'Isclas que las nos raubaràn pas perque son al pus prigond de nosautres, e l'amor e la volontat de viure seràn mai fòrts que lo temps (« Nervaliana » ) o l'espaci (« Robinson »).

Lo primièr recuèlh de novèlas començava per « Existissèm pas ». D'escriure uèi fa la pròva qu'existissèm.